انجمن تخصصی مهندسین مکانیک

 در درس اندازه گیری متوجه شدیم که  حتی بلوکهای اندازه گیری بسیار دقیق نیز تلرانسهای ساختی به کوچکی چند میلیونیم اینچ (000025/0 میلی متر) دارند. این تلرانسها که مقدار آنها به وظیفه قطعه کار بستگی دارد برای ایجاد گوناگونی و تعدد در فرآیندهای تولید لازم است. عملیات ساده ای مانند برش قطعاتی با طول معین از یک میله بوسیله ماشین تراش را در نظر بگیرید. قطعاتی که بدست می آیند باید طولهای مشابهی داشته باشند اما طول برشی که ماشین برای آن تنظیم شده است دچار نوسان و تغییر خواهد شد. این تغییر ممکن است نتیجه عواملی باشد که تأثیر هر کدام به تنهایی قابل چشم پوشی است ولی اگر همه این عوامل، تمایل به افزایش طول داشته باشند آنگاه طول قطعه کار به بیشترین مقدار ممکن خواهد رسید. بطور مشابه اگر همه این عوامل، تمایل به کاهش طول داشته باشند آنگاه طول قطعه کار به کمترین مقدار ممکن می رسد. چنان چه اثرات هر یک از این عوامل ضد یک دیگر باشند، اثر برآیند آنها ناچیز است و طول قطعه کار با طول مورد نظر برابر خواهد شد.

این تغییرات تصادفی، نتیجه ای از عوامل غیر قابل تعیین هستند. وظیفه یک سیستم کنترل فرآیند، تمیز دادن بین عوامل غیر قابل تعیین و عوامل قابل تعیین است. از جمله عوامل قابل تعیین می توان به تغییر در تنظیم ماشین، فرسایش سنگ سنباده و ایجاد نقص دائمی در ماشین اشاره نمود. نقصهای قابل تعیین باید پیش از این که قطعه کارهای معیوب تولید گردد تعیین و تصحیح شوند. علاوه بر تولید، این نقایص ممکن است به هنگام مونتاژ نیز اتفاق بیفتد. به همین دلیل سازندگان بزرگ، کیفیت قطعاتی را که خریداری می کنند بررسی می نمایند. این کار بوسیله روشهای آماری انجام می گردد. فصل حاضر، روشهای آماری که به کمک آنها می توان این وظایف را به نحوی اقتصادی انجام داد بررسی خواهد کرد. البته طبیعت بشر به گونه ای می باشد که ممکن است قطعات ناقص نیز بوسیله بازرس کنترل کیفیت پذیرفته شود و در حقیقت هیچ کنترل کیفیتی، 100 درصد صحیح نخواهد بود.