[bkh]

تاريخچه

در دهه 1970 بوئينگ، مدل 7۵7 را جايگزين مدل 727 كرد و برای رقابت با ایرباس ای300 دست به طراحی بوئینگ ۷6۷ زد، در همين زمان بود كه ايده اوليه ساخت يك هواپيمای سه موتوره با نام 777 شكل گرفت . بوئينگ قصد داشت با اين كار به رقابت با دی سی 10 كارخانه مک دانل داگلاس و ال1011تری استار كارخانه لاكهیدمارتين بپردازد .

بدنه اين هواپيمای جديد شبيه بوئينگ 767 بود . قرار بود 777 ظرفيت حمل 275 نفر مسافر را دارا باشد و در دو گونه قاره پيما با برد 5000 كيلومتر و بين قاره ای با برد 8000 كيلومتر ساخته شود .




در دهه 1980شركت های هواپيمايی اقبال زيادی به هواپيماهای دوموتوره ای مانند بوئينگ 767 و ایرباس ای300 نشان دادند، همين موضوع سبب شد بوئينگ پروژه 777 را متوقف كند . اما مدتی بعد بوئينگ به اين نتيجه رسيد كه با توجه به فن آوری قديمی به كار رفته در هواپيماهای دی سی10 و لاكهيد مارتين 1011 تری استار (طراحی اين هوپيماها مربوط به دهه 1960 بود. ) اگر محصولی با ظرفيت و برد پروازی بين بوئينگ 747-400 و بوئينگ 767-300 توليد كند به موفقيت قابل قبولی دست خواهد يافت . (در اين سال ها ايرباس نيز با همين ايده دست به طراحی ایرباس ای340 زد . )

نخستين گزينه ای كه در اين راستا مورد بررسی مهندسان قرار گرفت يك نمونه بزرگ شده بوئینگ ۷4۷ بود . اين پروژه بوئينگ 747 ايكس نام داشت و تنها تفاوت بدنه آن با بوئينگ های 7۶7 عادی طول بيشترش بود . البته بال های آن تا حدودی بزرگتر بودند و گنجايش آن نيز تا 340 مسافر افزايش يافته بود . برد پروازی آن نيز 7300 مايل دريايی (13500 كيلومتر) تخمين زده می شد .

شركت های هواپيمايی تمايل چندانی به پشتيبانی از پروژه جديد بوئينگ نداشتند، چراكه هواپيمايی با قابليت بهتر انجام پروازهای بين قاره ای و پهن پيكرتر نظير بوئينگ 747 را ترجيح می دادند . آنها همين طور معتقد بودند استفاده از 767 ايكس در مسيرهای بين قاره ای مزيت اقتصادی چندانی نخواهد داشت . در نتيجه مهندسان بوئينگ دست به كار طراحی يك هواپيمای كاملا جديد شدند : بوئينگ 777

آنچه كه فرآيند طراحی 777 را از ساير محصولات بوئينگ متمايز می كند اين است كه در آن به طور گسترده ای به نظرات شركت های هواپيمايی به عنوان مشتری توجه شده است . بوئينگ برای نخستين بار از چند شركت هواپيمايی بزرگ درخواست كرد به عنوان مشاور در فرآيند طراحی ايفاي نقش كنند . شركت های يونايتد ايرلاينز، آل نيپون ايرويز، بريتيش ايرويز، ژاپن ايرلاينز، كثای پاسيفيک و كوانتاس به اين منظور انتخاب شدند . به همين دليل طراحی 777 را بايد آغاز فصل جديدی از مشتری مداری در صنايع هوافضا دانست .

در حال حاضر شركت سنگاپور ايرلاينز با داشتن 58 فروند بوئينگ 777 بزرگترين بهره بردار اين نوع هواپيما در جهان به شمار می رود . از اين تعداد 46 فروند از نوع 777-200 ای آر و 12 فروند از نوع 300 هستند . اين شركت همچنين 19 فروند 777-300 ای آر را در دست سفارش دارد و در حال مذاكره برای خريد 13 فروند ديگر به سر می برد .

تا پايان سال 2006، 44 شركت هواپيمايی از سراسر جهان 849 فروند 777 را به بوئينگ سفارش داده اند .


فن آوری های جديد

بوئينگ 777-300 هواپيمايی اماراتبوئينگ مجموعه ای از پيشرفته ترين دست آوردهای فنی صنعت هوافضا را برای اولين در 777 ارائه كرده است :

كابين خلبان شيشه ای مجهز به نمايشگرهای كريستال مايع هانی ول
سيستم كنترل پرواز ديجيتال فلای بای واير با قابليت برگشت به حالت دستی
سيستم های اويونيكی پيشرفته با قابليت سازگاری با نرم افزارهای مختلف
كيف پروازی الكترونيكی مجهز به رايانه
استفاده گسترده از مواد كامپوزيت در بدنه هواپيما (حدود 9% كل وزن)
شبكه اويونيكی فيبر نوری
مجهز بودن به بزرگترين و قدرتمندترين موتورهای توربوفن دار در بين هواپيماهای تجاری (قطر فن موتورهای GE-90-115B كه در 777 به كار رفته اند به 3.3 متر می رسد . )
بوئينگ اكثر اين دست آوردهای جديد را مديون كار بر پروژه بوئينگ 7جی7 است . هواپيمايی كه هرگز ساخته نشد . 777 نخستين پرواز خود را در روز 14 ژوئيه سال 1994 انجام داد . خلبان اين پرواز آزمايشی جان ای كاشمن بود . پس از آن هواپيما بيش از تمام محصولات قبلی بوئينگ تحت آزمايش های پروازی قرار گرفت .

يك سريال مستند تلويزيوني با نام «777 جت قرن بيست و يكم» درباره ی مراحل گوناگون ساخت، آزمايش و تحويل 777 ساخته شده است . سازمان هوانوردی فدرال ايالات متحده در روز 30 می سال 1994 مجوز ETOPS-180 را به 777-200 مجهز به موتورهای PW4074 اعطا كرد و به اين ترتيب 777 به اولين هواپيمايی تبديل شد كه در بدو ورودش به ناوگان هوايی آمريكا اين مجوز را به دست آورد .

ويژگی جالب توجه ديگر اين هواپيما مجهز بودنش به سيستم معمولي Control yoke به جای سيستم Side stick Controller است كه در هواپيماهای جنگنده با فلای بای واير و ايرباس های جديد مورد استفاده قرار گرفته است، چرا كه بوئينگ عقيده دارد خلبان ها بهتر با سيستم های كنترل Stick and rubber كنار می آيند .

گونه های مختلف 777
بوئينگ مدل 777 خود را با استفاده از دو ويژگی مهم آن نام گذاری كرده است . نخست اندازه بدنه هواپيما كه بر گنجايش مسافر و بار آن تاثير مستقيم دارد . خانواده 777-200 نخستين گونه از 777 بود كه در خط توليد بوئينگ قرار گرفت، چند سال بعد 777-300 كه بدنه ای دراز تر دارد به بازار ارائه شد .

ويژگی دوم برد پروازی است كه بر اين اساس 777 در سه دسته تقسيم بندی شده است:

بازار ای : 3900 تا ۵200 مايل دريايی (7220 تا 9630 كيلومتر)
بازار بی : 5800 تا 7700 مايل دريايی (10740 تا 14260 كيلومتر)
بازار سی : 8000 مايل دريايی (14815 كيلومتر) و بيشتر از آن
اين طبقه بندی برای مقايسه با رقيب اصلی 777 يعنی ايرباس ای340 انجام گرفته است . كارخانه بوئينگ و شركت های هواپيمايی به جای 777-200 از مخفف آن به صورت 772 يا 772A، به جای 777-300 از 773 و به جای 777-300 ای آر از 773B يا 773ER استفاده می كنند . بنابراين اگر در برنامه پروازی يک شركت هواپيمايی با اين عبارات مواجه شديد تعجب نكنيد .


گونه هاي اوليه

[b]200-777]

بوئينگ 777-200 يونايتدمدل 200 اولين گونه بازار ای 777 بود كه به توليد انبوه رسيد . اولين بهره بردار اين مدل شركت هواپيمايی يونايتد ايرلاينز بود كه نخستين پرواز خود را با آن در می 199۵ انجام داد . بيشترين وزن مجاز برخاستن (MTOW) اين نوع 229 تا 247 تن است و برد آن بين 3780 تا 5150 مايل دريايی (7000 تا 9500 كيلومتر) است .

نخستين 777-200 ای كه ساخته شد در سال های 1994 و 1995 توسط مركز آزمايش های غيرمخرب بوئينگ تحت آزمايش های متعددی قرار گرفت و داده های مفيدی برای ساخت مدل های بعدی 777 فراهم آورد . اين هواپيما در نهايت به شركت كثای پاسيفسک فروخته و در سال 2000 به آن تحويل داده شد .

هواپيمای ايرباس ای 330-300 را می توان از نظر فنی مشابه 777-200 دانست .




777-200ER

بوئينگ 777-200 ای ار هواپیمایی سعودیاين هواپيما در ابتدا 777-200 آی جی دبليو نام داشت ،(مخفف عبارت وزن خالص افزايش يافته در انگليسی) و گونه بازار بی 777-200 به شمار می رفت . اين گونه نسبت به مدل 200 توانايی حمل سوخت بيشتری را داراست و همين ويژگی سبب افزايش برد پروازی آن به 6000 تا 7700 مايل دريايی (11000 تا 14300 كيلومتر) شده است . مهندسان برای اين منظور بيشترين وزن مجاز برخاستن آن را نيز به 263 تا 286 تن افزايش داده اند . نخستين فروند از اين مدل در فوريه 1995 به بريتيش ايرويز واگذار شد . ای آر مخفف عبارت برد گسترش يافته در انگليسی است .

در روز دوم آوريل سال 1997 يك فروند 777-200 ای آر هواپيمايی مالزی ركورد جديدی را در پروازهای بدون توقف ثبت كرد . اين هواپيما موفق شد مسير 20044 كيلومتری سياتل (مقر شركت بوئينگ) به كوالالامپور را در مدت 21 ساعت و 23 دقيقه بدون توقف طی كند .

هواپيمای ايرباس ای 340-300 را می توان از نظر فني مشابه 777-200 ای آر دانست . اين گونه با فروشی معادل 425 فروند بيش از ساير مدل های 777 مورد استقبال قرار گرفته است .



777-300

777-300 تنها تفاوتش با سري 200 طول بيشتر بدنه ي آن است.بوئينگ اين گونه را به عنوان جايگزيني براي 100-747 و 200-747 به بازار فروش ارائه كرد.300-777 از نظر گنجايش مسافر و برد پروازي تقريبا شبيه گونه هاي قديمي 747 است با اينكه مصرف سوختش تنها يك سوم آنهاست و هزينه ي نگهداري آن نيز 45% كمتر است.
بدنه آن 10.1 متر از بدنه مدل 200 دراز تر است و همين سبب افزايش گنجايش آن به 550 مسافر در چيدمان تک كلاس و افزايش 13 تنی وزنش شده است . با توجه به طول زياد هواپيما بر روی بال ها و زير بدنه آن تعدادی دوربين نصب شده تا خلبان با استفاده از آنها عمليات هدايت زمينی هواپيما را آسان تر انجام دهد .

برد پروازی اين گونه با 386 مسافر در چيدمان سه كلاسه 5720 مايل دريايی (10600 كيلومتر) است . اين هواپيما معمول به دو موتور 90000 پوندی (400 كيلونيوتن) PW4090 توربوفن دار يا موتورهای 92000 پوندی (409 كيلونيوتن) Trent 892 و General Electric GE90-92B و يا موتورهای 98000 پوندی (436 كيلونيوتن) PW4098 تجهيز می شود .
اين گونه معادل مستقيمی در محصولات ايرباس ندارد اما ای 340-600 را می توان با آن قابل رقابت دانست .

[777-200LR]

777-200 ال آر گونه بازار سی 777-200 به شمار می رود . دو حرف ال و آر مخفف عبارت برد بيشتر در زبان انگليسی است . اين گونه در زمان ورود به بازار در سال 2006 بهترين هواپيمای مسافری حال حاضر جهان از نظر برد پروازی لقب گرفت . 200 ال آر می تواند مسافتی معادل 9420 مايل دريايی (17445 كيلومتر) را در 18 ساعت بدون توقف بپيمايد . پروژه ساخت اين هواپيما همزمان با پروژه 777-300 ای آر انجام گرفت . برد زياد آن به دليل مجهز بودنش به دو موتور بسيار قدرتمند 110000 پوندی (489 كيلونيوتن) General Electric GE90-115B توربوفن دار ميسر شده است . بيشترين وزن مجاز برخاستن (MTOW) و همين طور گنجايش سوخت آن نيز به مقدار قابل توجهی افزايش يافته است . (در اين هواپيما يك مخزن اضافی سوخت ساخت شركت مارشال آئرواسپيس در قسمت حمل بار عقب تعبيه شده است .) از ديگر ويژگی های آن می توان به ارابه های فرود جديد و سازه تقويت شده اش اشاره كرد . نمونه اوليه آن در 1۵ فوريه سال 2005 ساخته شد و اولين پرواز آزمايشی خود را در 8 مارس همان سال انجام داد . دومين نمونه آن نيز برای اولين بار در 24 می 2005 به پرواز درآمد . تنها هواپيمای انبوه توليدی كه برد بيشتری نسبت به 777-200 ال آر دارد كی سی 10 اكستندر است .

اين هواپيما مجوز پرواز را در 2 فوريه 2006 از FAA و EASA به دست آورد . نخستين 777-200 ال آر در 26 فوريه سال 2006 و دومين فروند از آن نيز در 23 مارس همان سال به هواپيمايی پاكستان واگذار شد . اير اينديا و اوا اير ديگر مشتريان اين هواپيما به شمار می روند . در 9 نوامبر 200۵ اير كانادا نيز به جمع سفارش دهندگان اين محصول جديد پيوست . هواپيمايی امارات در 25 نوامبر 2005 ،10 فروند از اين نوع را خريداری كرد و مجموع سفارش های 777 خود را به 42 فروند رساند . هواپيمايی پاكستان اعلام كرده به احتمال زياد 3 فروند ديگر از اين نوع را برای مسيرهای منتهی به آمريكای شمالی خود خريداری خواهد كرد .

شركت های هواپيمايی مانند جت ايرويز و دلتا نيز نسبت به خريد اين نوع ابراز علاقه كرده اند . پيش بينی می شود شركت های هواپيمايی فعال در مسير كانگورو چون بريتيش ايرويز و كوانتاس نيز به جمع خريداران اين هواپيمای دوربرد بپيوندند . گفته مي شود كوانتاس قصد دارد با استفاده از 777-200 ال آر پروازهای بدون توقف خود را به فرودگاه فورت ورث دالاس مركز فعاليت آمريكن ايرلاينز بزرگترين هواپيمايی جهان گسترش دهد . شركت سنگاپور ايرلاينز بزرگترين ارائه دهنده خدمات هوايی دوربرد جهان با ايرباس ای 340-500 نيز اعلام كرده در حال بررسی خريد اين هواپيماست .

در روز 10 نوامبر 2005 يك 777-200 ال آر ركورد دوربرد ترين پرواز بدون توقف جهان را شكست . اين هواپيما 11664 مايل دريايی (21602 كيلومتر) را از هنگ كنگ به لندن بدون توقف پيمود . اين پرواز 22 ساعت و 42 دقيقه به طول انجاميد . اين ركورد در كتاب ركوردهای گينس نيز به ثبت رسيد .

از نظر فنی ايرباس ای 340-500 را می توان معادل 777-200 ال آر دانست . (برد ای 340-500، 9017 مايل دريايی يا 16700 كيلومتر است .) پس از اين كه ايرباس اعلام كرد درصدد ساخت مدل اي 340-500 ايكس دبليو بی است، بوئينگ تصميم به كاهش 7 تنی وزن 777-200 ال آر گرفت تا قدرت رقابت آن با محصول جديد ايرباس افزايش يابد .

Boeing 777-200LR WorldLiner

777-300ER

در ساخت 777-300 ای آر اصلاحات زيادی نسبت به مدل های قبلی صورت گرفته كه از جمله آنها می توان به تجهيزش به موتورهای GE90-115B كه قدرتمندترين موتورهای جت حال حاضر جهان به شمار می روند اشاره نمود . اين موتورها قدرت توليد رانشی معادل 115300 پوند (513 كيلونيوتن) را دارا هستند . از ديگر ويژگی های آن می توان به ارابه های فرود جديد، مخازن سوخت اضافی و سازه تقويت شده اش اشاره كرد . برد آن با 365 مسافر در چيدمان سه كلاسه معادل 7880 مايل دريايی (14594 كيلومتر) است .









[777 فريتر

مهندسان بوئينگ براي افزايش قابليت حمل بار 777 اف از گنجايش تانكرهای سوخت آن كاسته اند كه اين اقدام سبب كاهش برد پروازی آن نسبت به گونه های مسافري 777 شده است . با اين وجود 777 اف از نظر برد پروازی در بين هواپيماهای باري جهان پس از ايرباس اس 380اف در جايگاه دوم قرار دارد . در مقايسه با گونه های باری 7۴7 محروم بودن از قابليت بارگيری از دماغه مهم ترين نقص 777 اف به شمار می رود . اين گونه به موتورهای 11۵000 پوندی (513 كيلونيوتن) GE90-115B مجهز خواهد شد . (همان موتورهای استفاده شده در 777-200 ال آر و 777-300 ای آر)

شركت های لوفتهانزا كارگو، فداكس، يونايتد پارسل سرويس و اوا كارگو جزء خريداران احتمالی آن به شمار می روند . ايركانادا و ایرفرانس اولين بهره برداران 777 اف خواهند بود . (ايرفرانس 7 فروند و ايركانادا 2 فروند از اين نوع را سفارش داده اند، ارزش اين دو قرارداد به بيش از 1٫5 ميليارد دلار می رسد . ) اولين هواپيماهای اين دو شركت در سال 2008 واگذار خواهند شد . شركت های ايرآتلانتا آيسلنديک و امارات نيز هركدام 8 فروند از اين نوع را به بوئينگ سفارش داده اند .

ايرباس معادل دقيقی براي رقابت با اين هواپيما ندارد . ای 380-800 اف نزديک ترين مدل ايرباس به آن به شمار می رود كه ظرفيت و ابعادی بسيار بزرگتر دارد . (گنجايش آن 150 تن بار و بردش 5600 مايل دريايی (10400 كيلومتر) است . ) ای 380 بيشتر برای حمل بارهای حجيم مناسب به نظر می رسد . هواپيمای مک دانل داگلاس ام دی 11 اف را می توان مشابه 777 اف دانست . (البته با صرف نظر كردن از قابليت بسيار بهتر 777 در انجام پروازهای دوربرد و حمل سوخت)









ويژگی های فنی

خدمه پرواز: دو

گنجايش مسافر: 305 (3 كلاس) 303 (3 كلاس) - 368 (3 كلاس) 365 (3 كلاس)

درازا 209 فوت 1 اينچ (63.7 متر) 242 فوت 4 اينچ (73.9 متر)

درازای بال 199 فوت 11 اينچ (60.9 متر) 212 فوت 7 اينچ (64.8 متر) 199 فوت 11 اينچ (60.9 متر) 212 فوت 7 اينچ (64.8 متر)
زاويه بال ها 31.64°
ارتفاع 60 فوت 9 اينچ (18.5 متر)
عرض كابين 19 فوت 3 اينچ (5.86 متر)
عرض بدنه 20 فوت 4 اينچ (6.19 متر)
وزن هواپيما 307,000 پوند
(139,225 كيلوگرم) 315,000 پوند
(142,900 كيلوگرم) 326,000 پوند
(148,181 كيلوگرم) N/A 353,600 پوند
(160,120 كيلوگرم) 366,940 پوند
(166,881 كيلوگرم)
بيشترين وزن برخاستن 545,000 پوند
(247,210 كيلوگرم) 656,000 پوند
(297,560 كيلوگرم) 766,000 پوند
(347,450 كيلوگرم) 766,000 پوند
(347,450 كيلوگرم) 660,000 پوند
(299,370 كيلوگرم) 775,000 پوند
(351,534 كيلوگرم)
سرعت بهينه .84 ماخ
گنجايش بار 5,302 فوت مكعب (150 مترمكعب) 22,455 فوت مكعب
(636 مترمكعب) 7,080 فوت مكعب
(200 مترمكعب) 7,080 فوت مكعب
(200 مترمكعب)
بيشترين برد 5,210 مايل دريايی
(9,649 كيلومتر) 7,730 مايل دريايی
(14,316 كيلوگرم) 9,420 مايل دريايی
(17,446 كيلومتر) 4,895 مايل دريايی
(9,065 كيلومتر) 5,995 مايل دريايی
(11,029 كيلومتر) 7,880 مايل دريايی
(14,594 كيلومتر)
مسافت لازم برای برخاستن 8,000 فوت
(2,438 متر) 11,000فوت (3,353 متر) 10,600 فوت
(3,231 متر) 11,000فوت
(3,353 متر)
گنجايش سوخت 31,000 US gal (117,335 ليتر) 45,220 US gal (171,160 ليتر) 53,440 US gal (202,287 ليتر) 47,890 US gal (181,280 ليتر) 45,220 US gal (171,160 ليتر) 47,890 US gal (181,280 ليتر)
حد پرواز 43,100 فوت (13,135 متر)
موتور PW 4077
RR 877
GE 90-77B PW4084
PW 4090
RR 895
GE 90-94B GE 90-110B PW 4098
RR 892
GE 90-94B GE 90-115B


کوتاه و خواندنی

خدمه پرواز در ايالات متحده 777 را به عنوان تريپل سون می شناسند اين در حالی است كه در انگلستان به 777 سون سون سون گفته می شود .

ارابه های فرود 777 بزرگترين ارابه های فرودی هستند كه تاكنون در يك هواپيمای مسافربری به كار رفته است . هر چرخ 777-300 وزنی معادل 52310 پوند (23370 كيلوگرم) را تحمل مي كند كه اين عدد نيز در بين تمام هواپيماهای جهان يک ركورد به شمار می رود .

موتورهاي GE90-110B و GE90-115B كه بر روي 777-200 ال آر و 777-300 ای آر نصب شده اند قطری بيشتر از بدنه يک فروند بوئينگ 737 دارند . كتاب ركوردهای گينس موتور GE90-115B را به عنوان قدرتمندترين موتور جتی كه تاكنون روی يک هواپيمای تجاری نصب شده به ثبت رسانده است .

بخش مهمی از قطعات 777 در خارج از ايالات متحده توليد می شوند، 777 از اين نظر تنها پس از هواپيمای جديد 787 در جايگاه دوم قرار دارد . شركت هاي خارجی فعال در پروژه 777 به شرح زير اند : شركت صنايع سنگين ميتسوبيشی (قطعات بدنه)، شركت صنايع سنگين كاوازاكی (قطعات بدنه)، شركت صنايع سنگين فوجی (قسمت ميانی بال)، ايلوشين (قسمت نگهدارنده بار مسافرين در بالای كابين)

777 توسط نسل جديدي از محصولات بوئينگ به نام واي3 جايگزين خواهد شد.اين سري جديد از هواپيماها از فناوري هاي بكار رفته در بوئينگ 787 بهره خواهند برد و جاي خانوانده ي 747 و 777 را در خط توليد بوئينگ خواهند گرفت.